Przymiotniki w języku niemieckim – odmiana, szyk, przykłady (z uwzględnieniem wariantu austriackiego)

Przymiotniki odgrywają kluczową rolę w języku niemieckim, pełniąc funkcję określania cech osób, przedmiotów, zjawisk czy sytuacji. Ich poprawna odmiana i użycie w zdaniu to fundament płynnej i poprawnej komunikacji. Choć podstawowe zasady są wspólne dla całego obszaru niemieckojęzycznego, warto również zwrócić uwagę na pewne różnice występujące w austriackim wariancie języka niemieckiego (Österreichisches Deutsch), zwłaszcza w słownictwie.

W tym artykule przyjrzymy się odmianie przymiotników, ich pozycji w zdaniu, użyciu w praktyce oraz specyfice austriackiego wariantu języka.

1. Funkcje przymiotników w języku niemieckim

W języku niemieckim przymiotniki mogą występować w dwóch głównych funkcjach:

●      Atrybutywna (attributiv): przymiotnik stoi przed rzeczownikiem i odmienia się.

 Beispiel: ein schöner Tag (ładny dzień)

●      Predykatywna (prädikativ): przymiotnik występuje po czasowniku (zwykle „sein”, „werden”, „bleiben”) i nie odmienia się.

 Beispiel: Der Tag ist schön. (Dzień jest ładny.)

2. Odmiana przymiotników – podstawowe zasady

W języku niemieckim przymiotniki używane atrybutywnie podlegają odmianie zależnej od:

●      rodzaju (der, die, das),

●      liczby (liczba pojedyncza lub mnoga),

●      przypadku (Nominativ, Genitiv, Dativ, Akkusativ),

●      oraz od rodzajnika poprzedzającego przymiotnik.

Rodzaje odmiany przymiotników w niemieckim:

a) Odmiana mocna (starke Deklination)

Stosowana, gdy brakuje rodzajnika określonego, np. liczebniki lub brak zaimka:

Przypadek	Męski	Żeński	Nijaki	Mnoga
Nominativ	kalter Tag	kalte Nacht	kaltes Bier	kalte Tage
Akkusativ	kalten Tag	kalte Nacht	kaltes Bier	kalte Tage
Dativ	kaltem Tag	kalter Nacht	kaltem Bier	kalten Tagen
Genitiv	kalten Tages	kalter Nacht	kalten Bieres	kalter Tage

b) Odmiana słaba (schwache Deklination)

Stosowana, gdy przymiotnik jest poprzedzony rodajnikiem określonym (der, die, das):

Przypadek	Męski	Żeński	Nijaki	Mnoga
Nominativ	der kalte Tag	die kalte Nacht	das kalte Bier	die kalten Tage
Akkusativ	den kalten Tag	die kalte Nacht	das kalte Bier	die kalten Tage
Dativ	dem kalten Tag	der kalten Nacht	dem kalten Bier	den kalten Tagen
Genitiv	des kalten Tages	der kalten Nacht	des kalten Bieres	der kalten Tage

c) Odmiana mieszana (gemischte Deklination)

Stosowana po rodzajnikach nieokreślonych (ein, eine, kein, mein, dein, etc.):

Przypadek	Męski	Żeński	Nijaki	Mnoga
Nominativ	ein kalter Tag	eine kalte Nacht	ein kaltes Bier	keine kalten Tage
Akkusativ	einen kalten Tag	eine kalte Nacht	ein kaltes Bier	keine kalten Tage
Dativ	einem kalten Tag	einer kalten Nacht	einem kalten Bier	keinen kalten Tagen
Genitiv	eines kalten Tages	einer kalten Nacht	eines kalten Bieres	keiner kalten Tage

3. Pozycja przymiotników w zdaniu (szyk)

Atrybutywna pozycja

Przymiotnik poprzedza rzeczownik, którego dotyczy:

Ich habe einen interessanten Film gesehen.

Predykatywna pozycja

Przymiotnik występuje po czasowniku, nie odmienia się:

Der Film war interessant.

Adwerbialna funkcja

Czasem przymiotnik działa jak przysłówek:

Er spricht laut. (Mówi głośno.)

4. Stopniowanie przymiotników

Stopniowanie w języku niemieckim odbywa się za pomocą końcówek:

●      Stopień równy (Positiv): schnell (szybki)

●      Stopień wyższy (Komparativ): schneller (szybszy)

●      Stopień najwyższy (Superlativ): am schnellsten / der schnellste (najszybszy)

Przykład użycia:

●      Der Zug ist schneller als das Auto.

●      Das Flugzeug ist am schnellsten.

5. Przymiotniki w wariancie austriackim języka niemieckiego

Austriacki niemiecki (Österreichisches Deutsch) różni się od Hochdeutsch głównie słownictwem, natomiast gramatyka i odmiana przymiotników pozostaje zasadniczo taka sama. Niemniej, pewne przymiotniki charakterystyczne dla Austrii mogą się pojawić, a znajomość ich pomoże lepiej rozumieć i mówić w kontekście austriackim.

Przykłady charakterystycznych przymiotników lub kolokacji w Austrii:

Hochdeutsch	Österreichisches Deutsch	Znaczenie
Sahne	Schlagobers	bita śmietana
Quark	Topfen	twaróg
lecker	fein / köstlich	smaczny
gemütlich	urig / gmiatlich	przytulny, swojski
lustig	witzig / leiwand*	zabawny, fajny

* „leiwand” – typowe austriackie słowo, oznaczające coś „świetnego”, „super”. Może działać jako przymiotnik:

Der Film war echt leiwand!

Uwaga: „Leiwand” nie podlega klasycznej odmianie przymiotników, ale często występuje predykatywnie.

6. Praktyczne porady dotyczące użycia przymiotników

1. Ucz się przymiotników razem z rzeczownikami i rodzajnikami. To pomoże automatycznie zapamiętać poprawną odmianę.
2. Zwracaj uwagę na kontekst. Czy przymiotnik opisuje coś ogólnie, czy odnosi się do konkretnej rzeczy? (np. „schön” może opisać osobę, miejsce, uczucie…)
3. W austriackim niemieckim warto poznać regionalizmy. Jeśli mieszkasz lub planujesz podróż do Austrii, zapamiętanie takich słów jak „gmiatlich”, „leiwand” czy „fei” pomoże w codziennym kontakcie z językiem.
4. Ćwicz stopniowanie. Często używane w codziennej mowie i ważne przy porównaniach.

Przymiotniki niemieckie: podsumowanie

Przymiotniki w języku niemieckim są nieodzownym elementem każdego zdania opisującego rzeczywistość. Ich poprawna odmiana wymaga znajomości przypadków, rodzajników i kontekstu gramatycznego. Choć podstawowe zasady są jednolite w całym obszarze niemieckojęzycznym, warto poznać lokalne warianty – w tym austriackie przymiotniki, które dodają kolorytu językowi i ułatwiają nawiązywanie relacji z lokalnymi użytkownikami języka.

Pamiętaj – język to nie tylko gramatyka, ale także kultura. Poznając regionalne warianty i smaczki językowe, jak w austriackim niemieckim, pogłębiasz swoją kompetencję komunikacyjną.

Przymiotniki niemieckie – ćwiczenia

 Ćwiczenie 1: Odmiana przymiotników (uzupełnij końcówki)

Uzupełnij zdania odpowiednimi końcówkami przymiotników w nawiasach.
Zwróć uwagę na rodzajnik i przypadek.

1. Ich trinke ___ (kalt) Kaffee.
2. Wir besuchen ___ (schön) Stadt in Österreich.
3. Er wohnt in ___ (modern) Wohnung.
4. Ich lese ___ (interessant) Buch.
5. Das ist ___ (neu) Auto meines Bruders.
6. Wir sitzen im ___ (gemütlich) Café.
7. Sie trägt ___ (rot) Kleid.
8. Ich esse gern ___ (frisch) Brot.
9. Das sind ___ (freundlich) Leute.
10. Er arbeitet mit ___ (erfahren) Kollegen.

 Odpowiedzi:

1. kalten
2. einer schönen
3. einer modernen
4. ein interessantes
5. das neue
6. gemütlichen
7. rotes
8. frisches
9. freundliche
10. erfahrenen

Ćwiczenie 2: Szyk przymiotnika (atrybutywnie czy predykatywnie?)

Zdecyduj, czy przymiotnik w poniższych zdaniach użyto atrybutywnie (A) czy predykatywnie (P).

1. Der Himmel ist blau.
2. Wir trinken kaltes Wasser.
3. Das Kind bleibt ruhig.
4. Ich habe einen alten Freund getroffen.
5. Das Wetter wird besser.
6. Die Suppe schmeckt köstlich.
7. Ich sehe einen jungen Mann.
8. Der Tag ist kurz.
9. Eine warme Decke liegt auf dem Bett.
10. Der Lehrer ist streng.

 Odpowiedzi:

1. P
2. A
3. P
4. A
5. P
6. P
7. A
8. P
9. A
10. P
    

 Ćwiczenie 3: Stopniowanie przymiotników

Uzupełnij zdania odpowiednimi formami przymiotników w stopniu wyższym lub najwyższym.

1. Heute ist es ___ (warm) als gestern.
2. Mein Haus ist ___ (groß) als dein Haus.
3. Das war der ___ (gut) Film des Jahres.
4. Dieser Weg ist ___ (kurz) als der andere.
5. Ich finde das neue Handy ___ (teuer) als das alte.
6. Sie ist die ___ (schön) Frau im Raum.
7. Mein Bruder läuft ___ (schnell) als ich.
8. Das ist der ___ (interessant) Teil des Buches.
9. Kaffee ist ___ (beliebt) als Tee.
10. Er ist am ___ (glücklich) heute.

 Odpowiedzi:

1. wärmer
2. größer
3. beste
4. kürzer
5. teurer
6. schönste
7. schneller
8. interessanteste
9. beliebter
10. glücklichsten
    

🇦🇹 Ćwiczenie 4: Wariant austriacki – dopasuj odpowiedniki

Połącz wyrażenia z języka Hochdeutsch z ich austriackimi odpowiednikami.

Hochdeutsch	🇦🇹 Österreichisches Deutsch
a) lecker	1) Schlagobers
b) Quark	2) gmiatlich
c) Sahne	3) Topfen
d) gemütlich	4) fein / köstlich
e) toll	5) leiwand

 Odpowiedzi:

a–4, b–3, c–1, d–2, e–5

Ćwiczenie 5: Wybierz właściwą formę przymiotnika

Wybierz poprawną odpowiedź.

1. Ich habe (ein schön / ein schönes / einen schönen) Bild gekauft.
2. Wir wohnen in (einem alt / einem alten / einer alten) Haus.
3. Das ist (der neu / das neue / die neue) Auto von Peter.
4. Ich trinke lieber (frisch / frische / frischen) Saft.
5. Sie besucht (ihre alt / ihren alten / ihren alte) Lehrer.

 Odpowiedzi:

1. ein schönes
2. einem alten
3. das neue
4. frischen
5. ihren alten